Przemieszczanie się bez granic było dotąd jednym z symboli europejskiej integracji. W 2025 roku podróżowanie po Strefie Schengen może jednak wyglądać zupełnie inaczej niż jeszcze kilka lat temu.
Coraz więcej krajów należących do Strefy Schengen przywraca tymczasowe kontrole graniczne wewnątrz wspólnego obszaru. Oficjalnie chodzi o względy bezpieczeństwa, migrację oraz zabezpieczenie dużych wydarzeń publicznych. Dla podróżujących oznacza to jednak realne konsekwencje - kontrole tożsamości, przestoje, a także konieczność bardziej starannego planowania wyjazdów. Mimo że porozumienie Schengen wciąż obowiązuje, jego działanie w praktyce zaczyna wyglądać inaczej niż do tej pory.
Niemcy utrzymują kontrole aż do jesieni 2025 roku
Niemcy zdecydowały się na przywrócenie kontroli granicznych już we wrześniu 2024 roku. Głównym powodem tej decyzji była potrzeba ograniczenia nielegalnej migracji oraz zwalczania przemytniczych siatek działających przy granicach. Kontrole dotyczą między innymi przejść z Polską, Czechami, Austrią, Francją, Szwajcarią, Danią, Holandią, Belgią i Luksemburgiem. Ich obowiązywanie przedłużono co najmniej do 15 września 2025 roku. Podróżujący powinni być przygotowani na dodatkowy czas podczas przejazdów koleją i samochodem oraz mieć przy sobie paszport lub dowód osobisty.
Francja kontynuuje kontrole z powodów bezpieczeństwa wewnętrznego
We Francji kontrole graniczne mają obowiązywać co najmniej do końca kwietnia 2025 roku, a ich przedłużenie wydaje się prawdopodobne. Kraj ten utrzymuje wzmożone środki bezpieczeństwa ze względu na zagrożenie terroryzmem oraz niedawne wydarzenia masowe, takie jak Igrzyska Olimpijskie. Największe nasilenie kontroli dotyczy granic z Belgią, Niemcami, Hiszpanią i Włochami oraz głównych dworców i lotnisk. Osoby podróżujące w tych rejonach muszą liczyć się z rutynowymi sprawdzeniami tożsamości.
Holandia koncentruje się na punktach tranzytowych
W grudniu 2024 roku Holandia wznowiła kontrole graniczne, które potrwają przynajmniej do 8 czerwca 2025 roku. Powodem jest zwiększony napływ migrantów, który obciąża lokalne struktury administracyjne. Szczególną uwagę poświęcono lotniskom, terminalom promowym oraz międzynarodowym dworcom kolejowym. Nawet podróżując w obrębie Strefy Schengen, warto mieć dokumenty gotowe do okazania przy wjeździe do Holandii.
Austria i Włochy wzmacniają kontrolę na południowych trasach migracyjnych
Austria nieprzerwanie utrzymuje kontrolę graniczną z Węgrami, Słowenią i Słowacją. Decyzja ta związana jest z migracyjnym ruchem przez tzw. szlak bałkański, który od lat stanowi główną trasę dla osób próbujących przedostać się do Europy Zachodniej. Również Włochy zaostrzyły kontrole w odpowiedzi na zwiększoną liczbę przybyszów oraz zagrożenia związane z bezpieczeństwem narodowym. Dotyczy to głównie przejść granicznych z Francją, Austrią i Słowenią, a także wybranych tras kolejowych.
Słowenia przywraca kontrole ze względu na niestabilność w regionie
Słowenia zdecydowała się na przywrócenie kontroli granicznych już w grudniu 2024 roku. Działanie to wynika z niepewnej sytuacji w regionie oraz problemów migracyjnych. Dotyczy głównie granic z Chorwacją, Węgrami, Włochami i Austrią. Kierowcy i pasażerowie podróżujący przez te przejścia muszą być przygotowani na możliwe kontrole dokumentów.
Kraje nordyckie zacieśniają współpracę w zakresie bezpieczeństwa
Dania wydłużyła obowiązywanie kontroli granicznych do końca 2025 roku. Skoncentrowano się przede wszystkim na przejściach promowych z Niemiec i Szwecji oraz słynnym moście Øresund. Także Szwecja utrzymuje kontrole w odpowiedzi na transgraniczną przestępczość i presję migracyjną. Dotyczy to południowych portów, lotnisk oraz przejść lądowych z Danią i Norwegią.
Norwegia - choć nie należy do UE - jako kraj Schengen również stosuje kontrole wewnętrzne w celu dostosowania się do wspólnej polityki bezpieczeństwa. Pasażerowie przybywający promami z Danii lub Niemiec oraz podróżujący lądem z Szwecji mogą napotkać rutynowe kontrole.
Bułgaria wdraża kontrole w związku z częściowym przystąpieniem do strefy
Bułgaria, która od stycznia 2025 roku rozpoczęła proces integracji ze Strefą Schengen, stosuje selektywne kontrole graniczne w ramach tzw. fazy przejściowej. Dotyczy to zwłaszcza granic lotniczych i morskich. Kontrole lądowe prowadzone są w zależności od oceny ryzyka. Osoby lecące do lub z Bułgarii powinny zapoznać się z aktualnymi wymaganiami dotyczącymi dokumentów w danym porcie wylotu.
Co to oznacza dla podróżujących po Europie w 2025 roku
Powrót do kontroli granicznych nie oznacza końca Strefy Schengen, ale wymusza większą czujność i planowanie. Turyści, studenci, pracownicy transgraniczni czy kierowcy ciężarówek muszą być gotowi na opóźnienia, kontrole dokumentów i dodatkowe wymogi formalne. Eksperci zalecają:
- Zawsze mieć przy sobie paszport lub dowód osobisty
- Posiadać wydrukowane potwierdzenia rezerwacji noclegu i powrotnego transportu
- Uwzględnić 30-60 minut dodatkowego czasu przy przekraczaniu granic
- Unikać napiętych harmonogramów podróży z wieloma przesiadkami międzynarodowymi
- Sprawdzać, czy w kraju docelowym nie odbywają się duże wydarzenia publiczne
Kto odczuje te zmiany najmocniej
Zmiany najbardziej dotkną turystów planujących wieloetapowe podróże po Europie, studentów korzystających z programu Erasmus oraz pracowników mieszkających w jednym kraju, a pracujących w innym. Transportowcy mogą spodziewać się opóźnień w dostawach, a osoby ubiegające się o azyl - wzmożonej kontroli i ewentualnych wydaleń.
Schengen nadal istnieje, ale zmienia swoje oblicze
Choć kontrole graniczne wracają, nie oznacza to wycofania się z idei wolnego przepływu osób. Oficjalne stanowiska krajów członkowskich podkreślają, że chodzi o adaptację systemu do zmieniającej się rzeczywistości, a nie jego demontaż. W nadchodzących latach można spodziewać się hybrydowych modeli kontroli - z większym wykorzystaniem cyfrowych systemów, okresowych kontroli i reagowania na konkretne zagrożenia.
Jak ujął to jeden z francuskich urzędników:"Nie zamykamy granic - dostosowujemy je do zmieniającego się świata."
